Aletta (64) zit in de bijstand, maar haar kat mag daar niets van merken: ‘Dan eet ik zelf wel wat minder’

Vlees en vis eet ze nauwelijks. Aanbiedingen bij de supermarkt bepalen al dagelijks het menu van Aletta Matheus uit Kampen. Een paar dagen achter elkaar hetzelfde eten scheelt ook in de kosten voor boodschappen. Gelukkig is ze geen koukleum en staat de verwarming al nauwelijks aan. Waar zou ze nog op kunnen bezuinigen nu haar koopkracht volgens het Nibud maandelijks 40 euro is gedaald?

Inge Blankvoort 15-02-22, 11:30 Laatste update: 15-02-22, 15:51

Kleding misschien? Die koopt Aletta Matheus zelden. ,,Toen ik wist dat ik mijn werkloosheidsuitkering afliep, heb ik goede kleren gekocht die wel een tijdje meegaan.’’ Een lamp minder aan zou nog kunnen. Minder brokjes voor de kat? ,,Dan eet ik zelf wel wat minder, hoewel dat best lastig is voor een Indo zoals ik”, zegt ze lachend. ,,Die van lekker eten houdt.’’ En dan serieus: ,,Ik bezuinig niet op eten voor de poes want zij kan er niks aan doen. Zij is mijn levenslijn.’’ 

Plotseling overleden

Aletta Matheus (64) is een van de ruim 400.000 mensen die moet rondkomen van een bijstandsuitkering. Zeven jaar geleden werd ze bij een reorganisatie ontslagen. Na een werkloosheidsuitkering leefde ze jarenlang met haar man van zijn AOW-uitkering en een paar kleine pensioentjes. Totdat hij vier maanden geleden plotseling overleed en ze een uitkering moest aanvragen. Want de rekeningen moeten toch betaald worden.

Aletta Matheus, hier bij Het 8ste Werk in Kampen, leeft van een uitkering en moet het volgens het Nibud met 40 euro minder doen per maand. ,,Gelukkig ben ik niet veeleisend, ik zing het wel uit.” © Foto Freddy Schinkel

Ze krijgt nu een uitkering volgens de Participatiewet, inclusief sollicitatieplicht, op haar 64ste. Haar inkomen bedraagt nu zo’n 1500 euro per maand, inclusief toeslagen. Na aftrek van vaste lasten en schulden blijft daar iets meer dan 300 euro van over voor boodschappen. ,,Over twee jaar krijg ik een AOW-uitkering en aanvullend pensioen. Dan heb ik meer te besteden. De relatief korte periode houdt me op de been.’’ 

Sinds haar ontslag weet Aletta wat er rondgaat in de wereld van mensen met een kleine beurs. Betaald werk heeft ze niet kunnen vinden, vrijwilligerswerk is daarvoor in de plaats gekomen. Bij een museum, een zorginstelling, een belangenorganisatie voor werklozen en een wijkvereniging. Als ervaringsdeskundige zit ze  in een denktank over armoede in Kampen.  

Bijstelling van de beeldvorming over bijstandsgerechtigden voelt daarin als haar missie. Vooral op sociale media staat een hoop onzin als het daar om gaat, vindt ze. ,,Dat we fraudeurs zijn, dat we lui zijn, dat we de kantjes er van af lopen.’’ Dat beeld probeert ze te weerleggen, onder meer met het vrijwilligerswerk dat ze doet. ,,Onbetaald werk is zinvol voor de samenleving, draagt bij aan het welzijn van iedereen. Dat moeten mensen leren zien.’’

Geen uitschot

Als iemand door betaald werk geen tijd heeft met zijn moeder te wandelen, kan zij dat doen, geeft ze als voorbeeld. ,,Zodat die moeder buiten komt door iemand die daar wel tijd voor heeft. Mensen met een uitkering zijn volwaardige mensen, zou ik willen zeggen. Geen uitschot, wel mensen met toegevoegde waarde. Natuurlijk zijn er mensen die misbruik maken van een uitkering, maar criminelen onder de witte boorden zijn er ook.’’ Afstand tot de arbeidsmarkt, zoals mensen als zij wordt verweten, voelt ze niet. ,,Ik heb afstand tot een werkgever die niet gelooft in wat oudere werknemers kunnen betekenen voor een organisatie.’’ 

Vrijwilli­gers­werk is de mooiste baan die ik ooit heb gehad

Aletta Matheus

Vrijwilligerswerk noemt ze zelf de mooiste baan die ze ooit heeft gehad. ,,Daarin heb ik meer voldoening en waardering gekregen voor mijn werk dan in mijn arbeidzame leven. Ik kan iets voor een ander betekenen, daar ligt mijn hart.’’ Al blijft het lastig voor zichzelf op te komen, bekent ze. Gebrek aan zelfvertrouwen achtervolgt Aletta al haar hele leven, veel meer wil ze er niet over kwijt. ,,Ik lach heel veel, maar van binnen ben ik misschien wel een angstig kind.’’ Thuis is poes haar lifeline. ,,Bij haar kan ik mijzelf zijn, zij veroordeelt mij niet om wie ik ben.’’

Helemaal alleen

Tot haar 57ste had Aletta betaald werk als administratief medewerker bij een grote instelling in de regio. Bij een reorganisatie werd ze boventallig verklaard, anderhalf jaar later volgde ontslag. De tranen schieten nog in haar ogen als ze terugdenkt aan haar laatste werkdag. Ze nam gebak mee voor collega’s. ,,Om twaalf uur was het over en uit, na 37 jaar dienstverband. Iedereen ging door met zijn werk, geen arm om mij heen, van wie dan ook. Helemaal alleen liep ik de deur uit.’’

Aletta Matheus © Foto Freddy Schinkel

De menselijke maat moet leidend zijn, vindt ze. Ook in alles wat met uitkeringen te maken heeft. ,,Kijk als gemeente naar wat mensen nodig hebben, zorg voor maatwerk. Doe het samen, zie het als teamwerk. Ga naast iemand staan en niet tegenover. Zeg tegen mij, als ik het moeilijk heb, we komen er wel uit.’’

Niet veeleisend

Haar eigen uitkering is inmiddels geregeld, hoe moeilijk dat ook was. Ze schreef er indringend over op Facebook.  Langzaam maar zeker krijgt ze haar leven op de rit. Die veertig euro koopkracht minder, waar het Nibud van uitgaat, die overleeft ze wel. ,,Ik heb geen luxe levensstijl en ben niet veeleisend. Ik zing het wel uit. Ik zit ook nog maar net in de bijstand. Als het langer zou duren, weet ik niet of ik het vol zou houden. Ik heb het te doen met mensen die al jaren elk dubbeltje moeten omdraaien. Gezinnen met kleine kinderen, in een koophuis… Dan zit je met veertig euro minder nog meer in de ellende.’’